II.3. Tài nguyên khoáng sản:

Nghệ An có nhiều loại khoáng sản khác nhau, phân bố tập trung, có trên địa bàn nhiều huyện. Các loại khoáng sản của Nghệ An có chất lượng cao, nguyên liệu chính gần nguyên liệu phụ, gần đường giao thông nên rất thuận lợi cho phát triển sản xuất xi măng, gốm sứ, bột đá siêu mịn, gach lát, sản phẩm thủ công mỹ nghệ...

II.3.1. Đá xây dựng:

Đá xây dựng ở Nghệ An phân bố khá đồng đều trên hầu hết các huyện, chất lượng tốt, bao gồm nhiều chủng loại khác nhau với tổng trữ lượng khoảng 05 tỷ tấn.

* Đá Riolit: Phân bố ở nhiều huyện như: Đô Lương, Hưng Nguyên, Nghi Lộc, Nam Đàn, Thanh Chương. Đá riolit có cường độ kháng nén cao (>1000 Kg/cm2), có thể sử dụng rất tốt trong xây dựng. Một số điểm tập trung như Khu Mỹ Sơn, Nhân Sơn (Đô Lương), Hưng Yên, Hưng Tây (Hưng Nguyên); Nghi Công Nam, Nghi Yên, Nghi Lâm, Nghi Vạn, Nghi Kiều (Nghi Lộc); Thanh Ngọc (Thanh Chương) với tổng trữ lượng khoảng 262 triệu m³.

* Đá Granit: Phân bổ ở huyện Tân Kỳ, Quỳ Hợp, Con Cuông, Anh Sơn, trong đó đặc trưng nhất là khối granit Phu Loi - huyện Tân Kỳ và Bản Gié - huyện Quỳ Hợp. Đá Granit có cường độ kháng nén cao (>1000 Kg/cm2), hiện nay mới khảo sát khối Bản Gié - huyện Quỳ Hợp có trữ lượng 100 triệu m3.

* Đá vôi xây dựng: Phân bổ ở hầu hết các huyện trong toàn tỉnh. Các mỏ đá vôi và đá vôi đôlômit hoá có thành phần CaO thấp, MgO cao và không ổn định, không đảm bảo chất lượng để sản xuất ximăng, nhưng có thể sử dụng làm đá xây dựng. Trữ lượng đá vôi xây dựng rất lớn khoảng gần 2361 triệu m³.

* Cát kết: đã khảo sát 4 mỏ với trữ lượng 329 triệu m3. Lớn nhất là mỏ cát kết núi Cấm: 250 triệu m3. Cát kết có cường độ kháng nén trung bình 750-900 Kg/cm2, có thể khai thác các khối có kích thước 1 x 1 x 1m.

* Laterit: đã khảo sát 7 mỏ với trữ lượng 25,82 triệu m3. Laterit có cường độ kháng nén thấp 18-20 Kg/cm2, có thể khai thác làm vật liệu xây.

II.3.2. Đá vôi và sét làm xi măng:

Với tiềm năng sẵn có, Nghệ An có đủ điều kiện để phát triển mạnh ngành sản xuất vật liệu xây dựng, đặc biệt là sản xuất xi măng. Qua một số khu vực mỏ đã khảo sát, trữ lượng đá vôi làm xi măng của Nghệ An khoảng 04 tỷ tấn. Đá vôi sản xuất xi măng ở Nghệ An có chất lượng tốt, phân bố trên nhiều huyện. Trữ lượng này cho phép hàng năm sản xuất xi măng ở mức 15 đến 20 triệu tấn, nhưng hiện nay chỉ mới ở mức trên 2 triệu tấn/năm. Dưới đây là một số vùng có trữ lượng đá vôi lớn tập trung như sau:

* Vùng Hoàng Mai: đã thăm dò 2 mỏ là Hoàng Mai A và Hoàng Mai B với trữ lượng 338 triệu tấn. Chất lượng các mỏ này đạt tiêu chuẩn sản xuất ximăng (CaO=51-53%; MgO=1,56%).

* Vùng Tân Thắng - Quỳnh Lưu: ước tính ban đầu cho thấy vúng này có trữ lượng khoảng 200 triệu tấn đá vôi và 25 triệu tấn đá sét làm nguyên liệu sản xuất xi măng.

* Vùng Anh Sơn - Đô Lương: Trữ lượng đá vôi rất lớn, dự báo trên 300 triệu tấn. Tuy nhiên, đến nay mới có 4 mỏ được khảo sát với tổng trữ lượng 157 triệu tấn. Chất lượng đá vôi vùng Anh Sơn rất tốt (CaO>54%; MgO < 1%), điều kiện giao thông thuận lợi.

* Vùng Tân Kỳ: Đây là vùng có trữ lượng đá vôi và đá sét tập trung rất lớn. Trữ lượng đá vôi lên đến trên 2,7 tỷ tấn và đá sét là khoảng 760 triệu tấn.

Ngoài 2 vùng có trữ lượng lớn trên, đá vôi còn phân bố rải rác ở các huyện khác như Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Yên Thành, Diễn Châu  ...

Bên cạnh  nguồn đá vôi làm xi măng, Nghệ An cũng có đá sét làm xi măng phân bố ở các huyện Nghĩa Đàn, Quỳnh Lưu, Anh Sơn, Đô Lương, Tân Kỳ với tổng trữ lượng khoảng 1,2 tỷ tấn.

            Hiện trạng một số mỏ đá vôi xi măng trên địa bàn tỉnh

II.3.3. Cát, sỏi và các mỏ sét gạch ngói làm vật liệu xây dựng và đất san lấp:

Với nguồn nguyên liệu dồi dào sẵn có, Nghệ An có đủ điều kiện để khai thác và phát triển ngành sản xuất vật liệu xây dựng. Dưới đây là một số vùng có trữ lượng cát sỏi, mỏ sét làm gạch ngói và đất san lấp đã được quy hoạch, thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng:

* Cát sỏi: Tập trung ở điểm hầu hết trên tất cả các huyện trong tỉnh gồm: Quế Phong, Quy Châu, Kỳ Sơn, Tương Dương, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Thị xã Thái Hòa, Quỳnh Lưu, Con Cuông, Tân Kỳ, Yên Thành, Diễn Châu, Anh Sơn, Dô Lương, Thanh Chương, Nghi Lộc, Nam Đàn, Hưng Nguyên, Tp Vinh với trữ lượng đã được quy hoạch 24,3 triệu m3 và tài nguyện dự trữ là 36,31 triệu m3

* Mỏ sét gạch ngói: Tập trung ở điểm hầu hết trên tất cả các huyện trong tỉnh gồm: Quế Phong, Quy Châu, Kỳ Sơn, Tương Dương, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Thị xã Thái Hòa, Con Cuông, Tân Kỳ, Yên Thành, Diễn Châu, Anh Sơn, Dô Lương, Thanh Chương, Nam Đàn, Hưng Nguyên, Quỳnh Lưu với trữ lượng đã được quy hoạch 39,6 triệu m3 và tài nguyện dự trữ là 55,1 triệu m3

* Đất san lấp: Tập trung ở điểm hầu hết trên tất cả các huyện trong tỉnh gồm: Quỳ Châu, Tương Dương,  Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Thị xã Thái Hòa, Quỳnh Lưu, Nghi Lộc, Nam Đàn, Hưng Nguyên với trữ lượng đã được quy hoạch 87,1 triệu m3 và tài nguyện dự trữ là 32,6 triệu m³.

II.3.4. Đá trắng :

Trên cơ sở tài nguyên đã điều tra và tình hình phát triển cơ sở hạ tầng trên địa bàn, vùng tài nguyên đá vôi trắng có thể phân thành 4 vùng chính gồm:

Vùng I: Thuộc xã Châu Hồng và xã Liên Hợp (Quỳ Hợp) có đá hoa calcit màu trắng của vùng có tiềm năng lớn và chất lượng tốt, hạ tầng giao thông thuận lợi.

Vùng II: Thuộc xã Châu Lộc và xã Đồng Hợp (Quỳ Hợp)

Vùng III: Thuộc xã Châu Cường và Châu Quang (Quỳ Hợp). Đây là vùng có diện tích phân bố đá hoa trắng lớn và chất lượng tốt.

Vùng IV: Thuộc 1 phần xã Châu Quang, Châu Lộc, Châu Đình (Quỳ Hợp). Đặc điểm vùng này có diện phân bố đá hoa rộng. Tại đây có hai loại đá hoa: đá hoa calcit và đá hoa dolomit. Đá hoa calcit màu trắng là khoáng chất công nghiệp có 694,52 triệu tấn trong đó cấp C1+C2 là 123,14 triệu tấn, tài nguyên cấp P1+P2 là 571,11 triệu tấn; Đá hoa Dolomit màu trắng, trắng xám là khoáng chất công nghiệp nghèo MgO (nhỏ hơn 20%) tài nguyên cấp P1 + P2 là: 114,496 triệu tấn.

II.3.5. Cao lanh và sét làm gốm:

                Đã khảo sát 5 mỏ sét gốm với trữ lượng  khoảng 01 tỷ tấn và 4 mỏ cao lanh với trữ lượng 820.350 tấn. Ở những mỏ đã khảo sát cho thấy, cao lanh và sét gốm của Nghệ An có quy mô nhỏ, chất lượng không cao, dùng để làm nguyên liệu sản xuất các loại gốm sứ thông thường.

Một số mỏ cao lanh trên địa bàn tỉnh Nghệ An

II.3.6. Đá Mable:

Cho đến nay, đã khảo sát 12 mỏ với trữ lượng 326,138 triệu m3. Các mỏ đá ốp lát đã được khảo sát bao gồm đá vôi hoa hoá, dăm kết, cuội kết và granit.

* Đá vôi hoa hoá: đã khảo sát 8 mỏ với trữ lượng 299,123 triệu m³. Đá hoa có nhiều màu: đen, xám trắng, trắng sữa thuần khiết, xanh vân trắng, vân màu... Đá hoa Làng Đò (huyện Quỳ Hợp) đã được nghiên cứu từ năm 1973 cùng với việc tìm kiếm đá ốp lát cho xây dựng Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và đã được khai thác trên 20 năm. Độ nguyên khối của đá hoa thường đạt 0,5 - 0,8 m³. Đá hoa Làng Đò có những khối kích thước lớn 3 x 1,5 x 1 m được sử dụng trong nghệ thuật kiến trúc, tạo hình...

* Dăm kết, cuội kết: đã khảo sát ba mỏ với trữ lượng 22,025 triệu m³. Đá có nhiều màu sắc khác nhau: xanh lá cây, xanh lá mạ, xám đen, nâu... khối có kích thước 1 x 1 x 1 m. Hệ số thu hồi đạt 20 - 25%.

Hiện trạng một số mỏ đá Mables tại Nghệ An

 II.3.7. Than:

Là nguồn khoáng sản quan trọng của tỉnh Nghệ An. Cho đến nay có nhiều mỏ, điểm thiếc gốc và sa khoáng được phát hiện các mỏ, điểm, tập trung ở 3 vùng chính là Quế Phong, Quỳ Hợp và Tân Kỳ.

Một số mỏ than trên địa bàn tỉnh Nghệ An

 II.3.8. Đá Bazan:

Đá Bazan phân bố chủ yếu tại Nghĩa Đàn, Tân Kỳ, Quỳnh Lưu với diện tích khoảng 200 km². Phần khoáng sản có điều kiện khai thác tương đối thuận lợi có diện tích gần 26 km². Trữ lượng dự báo toàn vùng khoảng 260 triệu m³. Đá bazan có thành phần hoá học trung bình: SiO₂ = 42,5 - 45 (%); Al₂O₃ = 15 (%); Fe₂O₃ = 12 (%); MgO = 6 - 7 (%).

Loại bazan đặc xít có cường độ trên 2.000 KG/cm² có thể sử dụng rất tốt làm các loại đá xây dựng.

Loại bazan bọt có tỷ lệ độ rỗng cao (đến 79%) có thể làm cốt liệu bê tông nhẹ, vật liệu cách âm, cách nhiệt, phụ gia cho xi măng.

Đến nay, đã khảo sát 3 mỏ đá bazan (đều ở Thị xã Thái Hoà) với tổng trữ lượng 111,054 triệu m³, trong đó: bazan đặc xít là 107,000 triệu m³; bazan bọt là 4,054 triệu m³. Mỏ bazan bọt có trữ lượng lớn nhất là Hòn Nghén (đồi Trọc) ở huyện Nghĩa Đàn có trữ lượng cấp C1 + C2 = là 3,4 triệu m³.

Hiện trạng một số mỏ Bazal trên địa bàn tỉnh Nghệ An

II.3.9. Thiếc :

Là nguồn khoáng sản quan trọng của tỉnh Nghệ An. Các mỏ, điểm tập trung ở 3 vùng chính là Quế Phong, Quỳ Hợp và Tân Kỳ.

Một số mỏ thiếc trên địa bàn tỉnh Nghệ An